ဘာမွ မရွိတာ အေကာင္းဆံုးပါ

အေၾကာင္းေၾကာင္းနဲ႔ အရာရာမွာ အဆိုးနဲ႔ အေကာင္း၊ အျဖဴနဲ႔ အမည္း၊ အလင္းနဲ႔ အေမွာင္ အစရွိသည္ျဖင့္ တစ္ခုကို တစ္ခုက မွီေနတာမွန္ပါတယ္။ အဆိုးရွိလို႔ အေကာင္းရွိတယ္ လူဆိုးေတြ မ်ားလာရင္ လူေကာင္းေတြ ေပၚလာတတ္ေပမယ့္၊ တစ္ခ်ဳိ႕ ခ်စ္တတ္တဲ့ စိတ္ဓာတ္ေလးေတြ ထားတာ ေနရာမွားေနတာ ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။ ဘာမွ မရွိတာ အေကာင္းဆံုးပါ ဆိုတာလည္း ဒီလို စိတ္ထားမွားေနတဲ့ သူေတြကို ရည္ညြန္းျပီး စဥ္းစားမိတာပါ။ ပစၥဳပၸန္၊ အတိတ္၊ အနာဂါတ္မွာ ကိုယ့္အတြက္ေရာ သူမ်ားအတြက္ပါ  မေကာင္းဘူးဆိုရင္ မရွိတာေကာင္းတယ္လို႔ ေျပာရင္ မွားမယ္မထင္ပါဘူး၊ စာေရးသူရဲ႕ အေတြးက ႏုနယ္သည္ ျဖစ္ေစ၊ စာဖတ္သူေတြက ရင့္က်က္ေနသည္ျဖစ္ေစ၊ ႐ႈေထာင့္အမ်ဳိးမ်ဳိးကေတာ့ ျမင္တတ္ၾကတာ လူ႕သဘာ၀ရဲ႕ အက်င့္တစ္ခုပါ။ သံယုတၱနိကာယ္ ေကာသလသံယုတ္မွာ ေကာသလမင္းၾကီးကို ျမတ္စြာဘုရားက မိန္႔ထားတာ ရွိပါတယ္။

ျမတ္စြာဘုရားက “မင္းၾကီး သံုးပါးေသာတရားတို႔သည္ သတၱ၀ါ၏ကိုယ္တြင္း၌ ျဖစ္ကုန္သည္ ရွိေသာ္ အစီးအပြားမရွိျခင္းငွာ ဆင္းရဲျခင္းငွာ ခ်မ္းသာစြာမေနရျခင္းငွာ ျဖစ္ကုန္၏။ လိုခ်င္မႈ ေလာဘတရား၊ ေဒါသတရား၊ ေမာဟတရားတို႔သည္ သတၱ၀ါ၏ ကိုယ္တြင္း၌ ျဖစ္သည္ရွိေသာ္ အခြံသာလွ်င္ အႏွစ္ရွိေသာ (၀ါးပင္၊ က်ဴပင္ စေသာ) အပင္ကို မိမိအသီးသည္ ညွင္းဆဲ ဖ်က္ဆီးသကဲ့သို႔ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ တရားတို႔သည္ မေကာင္းေသာစိတ္ရွိေသာ သတၱ၀ါကို အစီးအပြား မရွိျခင္းငွာ မခ်မ္းသာျခင္းငွာ ညွင္းဆဲဖ်က္ဆီးကုန္၏လို႔ မိန္႔ေတာ္မူူခဲ့ပါတယ္။ ဤတရားေတြဟာ ပစၥဳပၸန္၊ အတိတ္၊ အနာဂါတ္အတြက္ အက်ဳိးမရွိတာ ေကာင္းတယ္လို႔ မိန္႔ေတာ္ မူူခဲ့ပါတယ္။

အလားတူပဲ သံယုတၱနိကာယ္ ေကာသလသံယုတ္ ပိယသုတ္မွာ ေကာသလမင္းၾကီးက ျမတ္စြားဘုရားကို ေလွ်ာက္ထားခဲ့ပါတယ္။ အရွင္ဘုရား “အဘယ္သူတို႔သည္ မိမိကိုယ္ကို ခ်စ္အပ္သည္ မည္ပါသနည္း၊ အဘယ္သူတို႔သည္ မိမိကိုယ္ကို မခ်စ္အပ္ပါသနည္း” အၾကင္သူတို႔သည္ ကိုယ္ျဖင့္ မေကာင္းေသာ အက်င့္ “ ကာယဒုစရိုက္ ” သံုးပါးကို က်င့္ကုန္၏ ႏႈတ္ျဖင့္ မေကာင္းေသာအက်င့္ “၀စီဒုစရိုက္ ” ေလးပါးကို က်င့္ကုန္၏၊ စိတ္ျဖင့္ “မေနာဒုစ႐ုိက္ ” သံုးပါးကို က်င့္ကုန္၏ ထိုသူတို႔သည္ မိမိကိုယ္ကို ခ်စ္အပ္သည္ မမည္၊ “ငါတို႔သည္ မိမိကိုယ္ကို ခ်စ္အပ္၏” ဟု အကယ္၍ ဆိုေစကာမူ၊ ထိုသူတို႔သည္ မိမိကိုယ္ကို ခ်စ္အပ္သည္မမည္ ထိုသို႔ျဖစ္ျခင္း သည္ အဘယ္အေၾကာင္းေၾကာင့္ပါနည္းလို႔ ေကာသလမင္းၾကီးက ျမတ္စြာဘုရားကို ေလွ်ာက္တင္ခဲ့ ပါတယ္။ ျမတ္စြာဘုရားက မင္းၾကီး မိမိကိုယ္ကို ခ်စ္ေသာသူသည္ ကိုယ့္ျဖင့္ မေကာင္းေသာ “ ကာယဒုစရိုက္ ” ႏႈတ္ျဖင့္ ျပဳအပ္ေသာ မေကာင္းေသာ “ ၀စီဒုစရိုက္ ” စိတ္ျဖင့္ျပဳအပ္ေသာ မေကာင္းေသာ “ မေနာဒုစရိုက္ ” ေရွာင္ၾကဥ္ၾကကုန္၏။ မိမိကိုယ္ကို မေကာင္းမႈျဖင့္ မစြန္းထင္းေစရာ။ ကာယဒုစရုိက္၊ ၀စီဒုစရိုက္၊ မေနာဒုစရိုက္တို႔သည္ အခုေရာ ေနာင္ပါ မေကာင္းသျဖင့္ ႏွိပ္စက္အပ္ကုန္၏။ ဒီတရားေတြ ဘ၀တစ္ခုမွာ ၾကာၾကာကိန္းေအာင္းေနမယ္ဆိုရင္ ေကာင္းက်ဳိး မျဖစ္လာႏိုင္သလို ဆိုးက်ဳိးမ်ားသာ ျဖစ္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မိမိအတြက္ သူတပါး အတြက္ အက်ဴိးမရွိရင္ မရွိတာပဲ ေကာင္းပါတယ္။

မိမိလက္ရွိလုပ္ကိုင္ေနေသာ အလုပ္ဟာ ကိုယ့္အတြက္ သို႔မဟုတ္ သူတစ္ပါးအတြက္ ဒါမွမဟုတ္ မိမိအတြက္ သူတစ္ပါးအတြက္ အက်ဳိးရွိေသာ အလုပ္ကိုသာ ေရြးျပီး လုပ္သင့္ပါတယ္။ ေလာက၌ လူေလးမ်ဳိးရွိ၏ အလုပ္ကို ကိုယ္တိုင္မလုပ္ပဲ သူမ်ားကို အားေပးအားေျမွာက္လုပ္တဲ့လူ။ သူတပါးကိုလည္း အားေပးအားေျမွာက္မလုပ္၊ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္လည္း မလုပ္သူ။ ကိုယ္တိုင္လုပ္ျပီး သူမ်ားကို အားေပးအားေျမွာက္မလုပ္သူ။ မိမိကိုယ္တိုင္လည္း အလုပ္လုပ္ သူတပါးကိုလည္း အားေပးအားေျမွာက္ လုပ္တဲ့သူရယ္လို႔ ေလာကမွာ လူေလးမ်ဳိးရွိပါတယ္။ ယခုလက္ရွိ အလုပ္သည္ မိမိအတြက္ သူတစ္ပါးအတြက္ ဘယ္ေလာက္အက်ဳိးတယ္ဆိုတာ စဥ္းစားသင့္ပါတယ္။ မိမိကိုယ္ကို ခ်စ္ရင္ စိတ္ထားမွန္ဖို႔ အေရးၾကီးတယ္ဆိုတာ လူတိုင္းသိၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း တစ္ခါတစ္္ခါ အေပါင္းအသင္းေၾကာင့္ မဟုတ္တဲ့ဘက္မွာ ေပ်ာ္ေမႊ႕တတ္ၾကတာလည္း လူ႔သဘာ၀တစ္ခုပါ။ လူ႔ပတ္၀န္းက်င္တစ္ခုမွာ အျပစ္ကင္းစင္တဲ့ လူတစ္ေယာက္ျဖစ္ဖို႔ဆိုတာလည္း အင္မတန္ ခက္ခဲတဲ့ အရာတစ္ခုပါ။

နိဂံုးအေနနဲ႔ သူေတာ္ေကာင္း သူျမတ္ေလာင္းေတြက သစ္သီးရွိတဲ့ သစ္ပင္နဲ႔ သစ္သီးမရွိတဲ့ သစ္ပင္ကို ဥပမာယူျပီး အသီးအရြက္နဲ႔ ျပည့္စံုတဲ့ သစ္ပင္ေတြက ေလာက မ်က္စိနဲ႔ ၾကည့္လို႔ေကာင္း ေပမယ့္ အရိုက္အပုတ္ခံရတာကို သံေ၀ဂယူကာ လူသူနဲ႔ ေ၀းတဲ့ေနရာ ထြက္ျပီး ျမတ္ေသာအက်င့္ကို က်င့္ၾကတယ္။ လူတုိင္းလူတိုင္းဟာ ကိုယ္နဲ႔ သင့္ေတာ္တဲ့ အလုပ္ကို လုပ္ေနၾကတာမွန္ေပမယ့္ မိမိကိုယ္ မိမိ တကယ္ခ်စ္ရင္ စိတ္ထားမမွားဘို႕ႏွင့္ မိမိအတြက္ သူတစ္ပါး အတြက္ အဆင္မေျပရင္ မိမိအျပဳအမူ စိတ္ေနသေဘာထားကို ေျပာင္းႏိုင္ရင္ အေကာင္းဆံုးပါ။ မိမိဘ၀ေရာ မိမိအေပါင္းအပါ ဘ၀ကိုပါ ပစၥပၸဳန္၊ အတိတ္၊ အနာအဂါတ္ အတြက္ အက်ဳိးမရွိတဲ့ ကိစၥရပ္ေတြကို စဥ္းစား သံုးသပ္ႏိုင္ျပီး ေလာဘမီး၊ ေဒါသမီး၊ ေမာဟမီး ကင္းေအာင္ၾကိဳးစားကာ၊ ကာယဒုစရိုက္၊ ၀စီဒုစရိုက္၊ မေနာဒုစရိုက္တို႔မွ ေရွာင္ရွားႏိုင္ၾကပါေစ။ ။

(မေကာင္းမႈေရွာင္၊ ေကာင္းမႈေဆာင္၊ျဖဴေအာင္စိတ္ကိုထား၊)

သတၱ၀ါခမ္သိမ္း၊ တရားျငိမ္း၊ ေအးခ်မ္းသာယာရွိေစေသာ္....

Citta and Cetasika

        Citta and Cetasikas are found in Abhidhamma. In the Abhidhamma, there are Four Ultimate Reality. They are Citta, Cetasika, Rūpa and Nibhana. Citta and Cetasika are two of them. According to early Buddhist teaching, Citta is the Viññāna. Cetasika means Vedana, Saṇñā and Sankharā. However, with the development of Abhidhamma, they have to show similarities between this two. There are four similarities can be see between this two. They are “Ekkhupāda, Ekkha niroda, Ekkha Vatthuka, Ekkharammana“ . They are the four similarities.

       The meaning of Citta means consciousness. The term Citta is used in Buddhist psychology, ethic and metaphysics. It is the actual element in mind and mentality and an element of consciousness. The term Citta is used in early Buddhist discourses with explanation. In the Abhidhammathasangha it is mentioned that, “Ekkhupada, Ekkhālaṃpana, Ekkha Vathukā, Ekkaniroda ”. All human actions are preformed by mind. Mind precedes all actions. Therefore human conducts are to be explained by the nature of mind.

        In the early Buddhism or once occasion, it has been discussed the terms of Citta. When the Buddha preached the dhamma, he explained these terms as very equally. Accordingly, Buddha has explained that the Citta is very pure. “ Pabassara midam bhikkhave Citta ” When we think the meaning of Citta, we can identified similarity as the Citta, Mana and Viññāṇa. But, its have their own name. When we take these forms as equal terms, we can prove with the statement given by the Budhha. “Tam ca kho etha bhikkhave vuccati cittaṇ itipi, mano itipi, viññāṇa itipi”.

        According to this quotation in Dīgha Nikāya, it is clearly that Citta, Mano and Viññāṇa are used in the same meaning. However, the term Citta represents subjective aspect of consciousness. In the Paṇihitaaccha Vagga of Aṅguttara Nikāya, the Buddha says: “ monks, I consider that there is no phenomenon that comes and goes so quickly as mind. It is not easy to find a simile to show how quickly mind comes and goes. 
 

        The term Cetasika is used in Buddhist psychology. The term has been variously translated into English as psychic function of events which means mental-coefficient, mental-concomitants, mental-factors and mental-elements. Etc. the Cetasika appears for the first time only in the Paṭasambhidā Magga of Khuddhaka Nikāya. When we talk about Citta, it is included 89 Cittas. Here also included 52 Setacikas. In Abhidhammathasamgha is given by the state that is “Ekkhupāda nirodācca Ekkhālambaṃa Vaṭṭhukā cetoyuttha dwepanyasa dhammā Cetasikā matā ”. 
 

         As I mention that there are four similarities . Those similarities are mentioned even in early Buddhist teaching. So, with development of Abhidhamma, those they have mentioned two kind of fact. such as, Citta and Cetasika. We can easy find there are similarities.